Đồng hồ nước Ktesibios

“Đồng hồ nước Ktesibios quan trọng vì nó đã làm thay đổi mãi mãi sự hiểu biết của chúng ta về một vật nhân tạo mà con người có thể làm ra,” nhà báo Luke Dormehl viết. “Trước khi có đồng hồ nước Ktesibios, chỉ có sinh vật sống mới được xem là có khả năng thay đổi hành vi của nó theo các biến đổi trong môi trường. Sau khi có đồng hồ Ktesibios, các hệ thống điều khiển hồi tiếp tự điều chỉnh đã trở thành một bộ phận của nền công nghệ của chúng ta.”

Nhà phát minh Hi Lạp Ktesibios, hay Tesibius (khoảng 285–222 tCN), từng nổi tiếng ở Alexandria, Ai Cập, với các dụng cụ liên quan đến máy bơm và thủy lực. Chiếc đồng hồ nước của ông, hay clepsydra (nghĩa đen là “tên trộm nước”), đặc biệt gây hứng thú vì nó triển khai một máy tự điều chỉnh ở hình thức một vật nổi điều khiển hồi tiếp duy trì một tốc độ dòng nước không đổi, nhờ đó cho phép chiếc đồng hồ của ông đem lại những ước tính thời gian hợp lí theo mức nước trong bình thu. Trong một phiên bản của chiếc đồng hồ của ông, các đơn vị thời gian được khắc trên một cột dọc để một nhân vật dạng người chỉ tay vào khi nó dâng lên cùng với mức nước thay đổi trong bình thu. Theo một số báo cáo, nhân vật dạng người ấy có những cơ chế khác đi kèm, ví dụ như trụ xoay hoặc đá rơi hoặc trứng rơi, cùng với những âm thanh tựa như kèn trumpet. Clepsydra của Ktesibios được sử dụng để báo giờ cho các diễn giả trong các phiên tố tụng và để hạn chế giờ của khách lưu trú trong các nhà thổ Athen.

Chiếc đồng hồ nước vẽ ở đây không thể hiện hết các đặc điểm của Ktesibios, song nó cung cấp một minh họa về cách hoạt động của những dụng cụ này. Hình vẽ này trích từ Từ điển bách khoa về nghệ thuật, khoa học và văn chương của Abraham Rees vào năm 1820.

Ktesibios có khả năng là người lãnh đạo đầu tiên của Bảo tàng Alexandria, một học viện trong đó có Thư viện Alexandria và đã thu hút các học giả hàng đầu của thế giới Hi Lạp xưa. Mặc dù ông nổi tiếng với kiểu clepsydra đặc biệt của mình, nhưng các đồng hồ nước khác có liên quan cũng được chế tạo ở Trung Hoa, Ấn Độ, Babylon, Ai Cập, Ba Tư, và nhiều nơi khác. Được biết Ktesibios còn phát minh ra một bức tượng thần robot kì quái được dùng trong các cuộc diễu hành (ví dụ cuộc phô diễn Đại Diễu hành nổi tiếng của Ptolemy Philadelphus). Người máy này có thể đứng lên và ngồi xuống thông qua chuyển động của các cam (các bánh xe có vấu biến đổi chuyển động tròn thành chuyển động thẳng) và có lẽ liên kết với chuyển động của một xe đẩy.