Lương Thế Vinh – nhà toán học xuất sắc thế kỷ XV
- Thứ năm - 15/08/2024 11:09
- In ra
- Đóng cửa sổ này
Trạng nguyên Lương Thế Vinh sinh ngày 1 tháng 8 năm Tân Dậu (1441) trong một gia đình nông dân có học ở làng Cao Hương, huyện Thiên Bản, nay là thôn Cao Phương, xã Liên Bảo, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định.
Tranh Trạng nguyên Lương Thế Vinh.
Thời niên thiếu, Lương Thế Vinh đã nổi tiếng là thần đồng, thông minh, nhanh trí. Chuyện kể rằng Lương Thế Vinh học rất mau thuộc, mau hiểu mà chơi cũng rất tài tình (thích thả diều, câu cá, bẫy chim cùng các bạn trẻ chăn trâu). Lớn lên, Lương Thế Vinh càng học giỏi, học có phương pháp, kết hợp học với lao động, vui chơi giải trí. Khi học thì chuyên tâm, khi thả diều thổi sáo thì thoải mái. Trong khi vui chơi thả diều, Lương Thế Vinh rung dây diều để tính toán ước lượng chiều dài, chiều cao; khi câu cá, Lương Thế Vinh tìm hiểu đời sống của sinh vật, ước tính đo lường chiều sâu ao hồ, chiều rộng sông ngòi và kiểm tra lại bằng thực nghiệm. Lương Thế Vinh đã nghĩ ra cách đo bóng cây và chiều dài của cây. Chưa đầy hai mươi tuổi, tài học của Lương Thế Vinh đã nổi tiếng khắp vùng Sơn Nam. Năm 23 tuổi, đời vua Lê Thánh Tông, năm Quang Thuận thứ tư (1463), Lương Thế Vinh đỗ Trạng nguyên. Cuộc đời 32 năm làm quan, Lương Thế Vinh đều ở Viện Hàn lâm, trải thăng đến chức Hàn lâm Thị thư chưởng Hàn lâm viện sự, đứng đầu Viện hàn lâm.
Trạng nguyên Lương Thế Vinh còn dạy học ở Quốc Tử Giám. Lương Thế Vinh không những dạy toán học ở Tú lâm cục, ông còn giữ chức Cấp sự trung khoa công, chuyên khảo sát việc tạo tác, xây dựng các công trình như cung điện, đền đài, thành quách, đường sá, đê điều... cần đến toán học. Lương Thế Vinh đã biên soạn cuốn Đại thành toán pháp để tiện dùng, đó là cuốn sách giáo khoa toán đầu tiên ở nước ta. Trong cuốn sách, ông đã tổng kết những kiến thức toán thời đó và cả những phát minh của ông. Trong sách dạy các kiến thức về số học, phương pháp đo lường bóng (phương pháp đồng dạng), hệ số đo lường, cách cân, đo, đong, đếm, định vị, đơn vị, tiền vải và dạy toán đạc điền... Điều đáng chú ý là cuốn sách soạn từ thế kỷ XV, mà mãi đến thế kỷ XIX nó vẫn được dùng làm sách giáo khoa để dạy toán trong các trường học. Thời Lương Thế Vinh, các công cụ tính toán thật là thô sơ, nghèo nàn. Ông đã sáng chế ra bàn tính gẩy - chiếc bàn tính đầu tiên của Việt Nam.
Cuối đời, Trạng nguyên Lương Thế Vinh về trí sĩ tại quê nhà. Nhân dân Cao Hương yêu mến Lương Thế Vinh. Nhưng yêu quí hơn vẫn là những học trò đã và đang học Lương Thế Vinh. Cứ đến mùa sen nở, ông lại một lần tiễn học trò mình đi thi. Học trò Sơn Nam đến theo học ông ngày càng đông và không ít người đã thành đạt. Trạng nguyên Lương Thế Vinh mất tại quê nhà ngày 26 tháng 8 năm Bính Thìn (1496), thọ 55 tuổi. Hình ảnh Trạng nguyên Lương Thế Vinh còn sống mãi trong tâm thức mọi người bằng truyền thuyết và giai thoại về cuộc đời, sự nghiệp và lòng yêu nước yêu dân của ông. Nhân dân làng Cao Hương đã quý mến lập Đền thờ Trạng nguyên Lương Thế Vinh được xây dựng trên chính nền nhà cũ tại Giáp Nhất, làng Cao Hương.
Trạng nguyên Lương Thế Vinh còn dạy học ở Quốc Tử Giám. Lương Thế Vinh không những dạy toán học ở Tú lâm cục, ông còn giữ chức Cấp sự trung khoa công, chuyên khảo sát việc tạo tác, xây dựng các công trình như cung điện, đền đài, thành quách, đường sá, đê điều... cần đến toán học. Lương Thế Vinh đã biên soạn cuốn Đại thành toán pháp để tiện dùng, đó là cuốn sách giáo khoa toán đầu tiên ở nước ta. Trong cuốn sách, ông đã tổng kết những kiến thức toán thời đó và cả những phát minh của ông. Trong sách dạy các kiến thức về số học, phương pháp đo lường bóng (phương pháp đồng dạng), hệ số đo lường, cách cân, đo, đong, đếm, định vị, đơn vị, tiền vải và dạy toán đạc điền... Điều đáng chú ý là cuốn sách soạn từ thế kỷ XV, mà mãi đến thế kỷ XIX nó vẫn được dùng làm sách giáo khoa để dạy toán trong các trường học. Thời Lương Thế Vinh, các công cụ tính toán thật là thô sơ, nghèo nàn. Ông đã sáng chế ra bàn tính gẩy - chiếc bàn tính đầu tiên của Việt Nam.
Cuối đời, Trạng nguyên Lương Thế Vinh về trí sĩ tại quê nhà. Nhân dân Cao Hương yêu mến Lương Thế Vinh. Nhưng yêu quí hơn vẫn là những học trò đã và đang học Lương Thế Vinh. Cứ đến mùa sen nở, ông lại một lần tiễn học trò mình đi thi. Học trò Sơn Nam đến theo học ông ngày càng đông và không ít người đã thành đạt. Trạng nguyên Lương Thế Vinh mất tại quê nhà ngày 26 tháng 8 năm Bính Thìn (1496), thọ 55 tuổi. Hình ảnh Trạng nguyên Lương Thế Vinh còn sống mãi trong tâm thức mọi người bằng truyền thuyết và giai thoại về cuộc đời, sự nghiệp và lòng yêu nước yêu dân của ông. Nhân dân làng Cao Hương đã quý mến lập Đền thờ Trạng nguyên Lương Thế Vinh được xây dựng trên chính nền nhà cũ tại Giáp Nhất, làng Cao Hương.
Nguồn tin: Internet